هر آنچه راجع به گبه دستبافت فارس می خواستید بدانید!
واقعیتهایی درباره نحوه خرید و نگهداری گبه دستبافت
- طرح تمام آنها معمولاً بدون نقشه خاص و تنها بر اساس ذهنیت بافندگان شکل میگیرد.
- الیاف درون فرش از پشم حیوانات و با طول 1 تا 3 سانتیمتر است.
- به دلیل استفاده از الیاف بلندتر و تعداد نخ پود بیشتری که در گبه دستباف به کار میرود، این کفپوش بسیار نرم و لطیف و در عین حال بسیار مقاوم هست.
ما در این مقاله ضمن بررسی انواع گبه، شما را با ویژگیهای مختلف یک گبه خوب آشنا میگنیم تا در زمان خرید، بهترین انتخاب را داشته باشید.
تاریخچه و انواع گبه دستباف
باور بر این است که گبهبافی، ابتدا در جنوب غربی ایران رواج داشته است و هرچند امروزه بافت این فرش در هند و افغانستان دیده میشود؛ اما عشایر فارس از بزرگترین گبهبافان جهان هستند.
بر اساس تقسیمات کشوری، سه استان فارس، چهارمحال و بخشی از استان خوزستان در حال حاضر از بازماندگان قدیم گبهبافان ایرانزمین هستند. عشایر و ساکنان این مناطق کوهستانی، برای محافظت از سرما نیاز به کفپوشی مناسب داشتند. ازآنجاکه عشایر برای تولید مایحتاج زندگی، از طبیعت اطراف خود استفاده میکردند؛ پشم حیوانات، بهترین پوشش برای بافت کفپوش بود تا آنها را از گزند سرما محافظت کند.
عدم وجود دیوار در سیاهچادرهای عشایر، باعث شد دارهای قالی به روی زمین گذاشته شود و همین امر موجب تغییر در نوع دار و چلهکشی گبه دستبافت فارس شد.
تعداد پود بیشتر و استفاده از الیاف بلندتر، باعث تولید فرشی بهمراتب ضخیمتر، اما لطیفتر، به نام گبه شد. خرسک یا همان گبه، برعکسِ فرش دستبافت کاشان و کرمان، دارای نقشه نبود و نقشمایه آن بر اساس طرحی بود که در ذهن بافنده نقش میبست. طبیعت، حیوانات اهلی و گاه روایت زندگی از جمله مهمترین نقشمایه گبههای ایرانی است.
امروزه گبه دستبافت در انواع مختلفی در بازار عرضه میشود که عبارت است از:
نام گبه | بافته شده در استان | مهمترین طرح | نوع بافت |
بختیاری | لرستان و فارس | درخت زندگی | ریزبافت |
شول | بوشهر (گناوه) | لوزی دو سماور | درشتبافت |
پتویی | فارس | نقش انتزاعی حیوانات | دورو بافت |
ترکمن | گلستان | اشکال هندسی | معمولی |
شطرنجی | ایل دره شوری قشقایی (سمیرم) فارس | مربعهای رنگی | ریزبافت |
البته باید اذعان کرد گنجینه گبهبافی در ایران محدود به موارد گفته شده نیست و امروزه باتوجهبه استقبال مردم از گبه، شاهد کارگاههایی هستیم که انواع گبه نظیر گبه مدرن و گبه فانتزی تولید میکنند. طرح و نقش این فرشگبهها امروزی شده و در ابعاد متفاوتتر بافته میشوند.
تفاوت گلیم و گبه دستبافت
اشتباهی رایج بین خریداران گبه دستبافت فارس وجود دارد و آن خرید گلیم بهجای گبه است. برای اینکه بتوانید گلیم را از گبه تشخیص دهیم باید به نکات زیر توجه کنید.
- پرز: سطح گلیم بدون پرز است؛ اما اگر روی گبه دست بکشید، شما پرز آن را احساس میکنید.
- ضخامت: گلیم عموما از گبه ضخامت کمتری دارد. در حالی که ضخامت گبه ممکن است به 1 تا 2 سانتی متر هم برسد، ضخامت گلیم عموما بیش از 1 تا 3 میلی متر نخواهد بود.
- ابعاد: بهطورکلی ابعاد گلیم از گبه بزرگتر است. هرچند ابعاد این دو محصول زیر 6 متر است؛ اما اگر گلیم و گبه را در کنار هم بگذارید؛ گلیم از گبه کشیدهتر است.
- نقشمایه: اشاره شد که بافت گبه حاصل ذهنبافی زنان عشایر است؛ برای همین در بافت این محصول از رنگ کمتری استفاده میشود. اما گلیم دارای تعداد رنگ بیشتری است.
- تفاوت دیگری که باید به آن اشاره کرد، تفاوت در طرح گبه و گلیم است. هرچند گلیم نیز با استفاده از ذهن بافته میشود؛ اما امروزه گلیمبافی بیشتر توسط نقشه اجرا میشود و برای همین نقوش گلیم در مقایسه با گبه دارای استاندارد طراحی بالاتری است. درحالیکه گبه کلاً با استفاده از ذهن بافته میشود و نقوش در گبه معمولا بالا و پایین و گاه انتزاعی هستند.
گبه دستبافت فارس چه تفاوتی با دیگر گبهها دارد
یکی از مهمترین سؤالاتی که در این مقاله ما قرار است به آن پاسخ دهیم؛ تفاوت و نحوه تشخیص گبه دستبافت فارس با دیگر گبههای عشایری است.
یکی از ویژگیهای استان فارس، وجود اقوام مختلف عشایر در این استان است و میتوان گفت بیشترین تولید فرش دستبافت گبه در ایران، متعلق به استان فارس است. همانطور که میدانیم اقوام بختیاری، قشقایی، خمسه و ممسنی در این استان ساکن هستند که گل سرسبد گبهبافی متعلق به اقوام ترک قشقایی است.
ویژگی ممتاز گبه فارس اصیل بودن طرح و نقش ایرانی قدیم است که همچنان در گبههای این استان حفظ شده است. طرح شیر، یا خشتی و مهمتر از همه طرح پتویی همچنان در گبههای فارس دیده میشود که تولیدات این استان را از دیگر مناطق مستثنی میکند.
به گفته محققان هنری سادهترین نقشمایه گبههای دستباف فارس تنه به تنه هنرمندان امپرسیونیسم میزند. طرح کف سادهی فارس، از دو تا هشت رنگ تشکیل شده است و در زمینه شاهد خطهای هندسی افقی هستیم که چنین تنوعی در دیگر فرش دستبافت گبهای شاهد نیستیم.
نمونه دیگری از تفاوت در گبه دستبافت فارس با دیگر استانها، استفاده از رنگهای شاد در بافت گبه فارس است. استفاده از رنگرزی طبیعی، تفاوت دیگر استان فارس با دیگر مناطق در گبهبافی است. قشقاییها، به دلیل استفاده از گیاهان، رنگهای خاص خود را تولید میکنند. به طور مثال گیاه جاشیر یا تِوِشَک برای تولید رنگ زرد به کار میرود که کمتر در دیگر گبهها دیدهایم.
طرح و نقشه گبه فارس
نوشتن درباره طرح و نقش گبه فارس کمی کار سختی است. هرچند امروزه قشقاییها گبهبافان ماهری هستند؛ اما نباید فراموش کرد سرزمین فارس دارای عشایر خمسه نیز هست که آنها هم گبهبافان ماهری هستند و هرکدام نسبت به آیین و رسوم و اعتقادات خود طرح و نقش متفاوتی انتخاب میکنند. اما به طور معمول نقشه گبههای فارس از قرار زیر است.
- طرح خشتی یا قابی: این طرح، بیشتر از هر طرح دیگری در گبه استان فارس و بختیاری دیده میشود. دو لوزی که در میان قاب قالی قرار دارد. اما لزوماً همه بافندگان طرح خشتی را به یک شکل استفاده نکردهاند. بعضی، لوزیها را بزرگ و بعضی، کوچک و گاه بههمچسبیده و گاه از یکدیگر دور بافتهاند.
- طرح درخت: درخت موضوع موردعلاقه بافندگان استان فارس است. آن هم یک تکدرخت، در زمینه فرش دستبافت. درخت برای زنان عشایر مقدس بوده و برای بستن دخیل استفاده میشده است. هرچند گروهی درخت در گبه فارس را با درخت زندگی یکی میدانند؛ اما درخت فارس سادهتر بوده و گاه بر روی شاخهها پرندگان نیز زندگی میکنند.
- شیر: یکی از طرحهایی که در بین گبههای منطقه فارس عمومیت داشته، طرح شیر است. محققان معتقدند به کار بردن نقش شیر در گبه فارس، میتواند نشاندهنده اهمیت باستانی آن در این منطقه باشد. همچنین یکی دیگر از تفاسیر آن را بیارتباط به امام اول شیعیان که مظهر جوانمردی است نمیداند. علاوه بر اینها وجود شیر در منطقه کامفیروز و دشت ارژن فارس در گذشته نیز شاید یکی از علل استفاده از این نقش در گبه فارس باشد.
- طرح راز: یکی دیگر از نقشمایههای گبههای استان فارس که بیشتر در بین عشایر قشقایی دیده میشود؛ استفاده از علامتها و نمادهای نامشخصی است که کشف آن بسته به ذهنیت بافنده دارد.
نکات مهم در زمان خرید گبه
اشاره شد که برای خرید گبه دستبافت فارس باید به مراکزی مراجعه کنید که مورد اطمینان هستند. پس اولین نکته در زمان خرید، اعتماد به فروشنده است. متأسفانه ما شاهد آن هستیم که بسیاری از فروشندگان از دانش کم خریداران گبه، استفاده کرده و گلیم را بهجای گبه میفروشند.
کارشناسان ما در فرش آنلاین به شما توصیه میکنند در زمان خرید گبه دستبافت فارس به نکات زیر توجه کنید:
- گبه دارای ابعاد مختلفی است. پس با آگاهی از مکانی که میخواهید گبه را پهن کنید، کالا را خریداری کنید. به طور مثال اگر میخواهید در یک راهرو گبه را پهن کنید بهتر است گبههای کم عرض را خریداری کنید. پیشنهاد میشود برای کنار مبل پاف منزلتان، گبههای فرش آنلاین را خریداری کنید.
- آگاه باشید که با خرید گبه در حال یک ریسک هستید. اشاره شد که گبهها دارای یک یا چند رنگ ساده هستند. این کفپوش دارای نقشه پیچیده مانند فرش دستبافت یا فرش ماشینی نیست. برای همین اگر گبه با مبلمان شما سِت نشود، امکان ناهمگونی در خانه شما وجود دارد. پس با آگاهی از رنگ و نقش فرش در دکوراسیون، گبه دستبافت فارس را خریداری کنید.
- دقت کنید گبه ماشینی را بهجای گبه دستباف خریداری نکنید. برای امتحان در زمان خرید، پشت گبه را برگردانید. گرهها در گره دستبافت به شکل ناهمگون و بالا و پایین هستند. خط پود صاف نیست و تعداد پود بسیار زیاد است. اما در گبه ماشینی گرهها همگون به شکل یکسان و روی یک خط ایجاد شدهاند. تعداد پود محدود بوده و روی یک خط صاف قرار گرفتهاند.
- یکی از عواملی که قیمت گبه دستبافت فارس را کموزیاد میکند، استفاده از رنگرزی طبیعی یا مصنوعی است. به طور معمول در گبه فارس از رنگ طبیعی استفاده میشود و استفاده از رنگ مصنوعی قیمت فرش را کاهش میدهد. رنگهای مصنوعی جیغ و شفاف هستند؛ اما رنگهای طبیعی مات و کدر هستند. در بعضی از مقالهها غفلتاً نوشته شده است که برای تشخیص رنگ طبیعی از مصنوعی، یک دستمال مرطوب را روی گبه بکشید. اگر دستمال رنگی شد، یعنی گبه دارای رنگ مصنوعی است. در پاسخ به این ادعا باید گفت که امروزه رنگهایی در رنگرزی استفاده میشوند که دارای ثبات بالایی هستند و با یک دستمال مرطوب دچار تغییر رنگ نمیشوند.
- در زمان خرید به نوع گبه نیز توجه کنید. گبههای دستبافت استان فارس از نظر بافت به انواع عمله، کشکولی و پتویی تقسیمبندی میشوند. گبه عمله همان گبه کفساده و یک رنگ است که در بیشتر فروشگاهها دیده میشود. گبه کشکولی گبه طرحدار است که بر اساس ذهنیت بافنده بافته شده است و گبه پتویی که برای بزرگان بافته میشود و از لطافت و نرمی فوقالعادهای برخوردار است.
نکات مهم در حفاظت از گبه
ما همچنان بر حفظ هویت و فرهنگ اصیل ایرانی در گبه استان فارس تأکید داریم و اگر قرار است شما یکی از خریداران این کالای اصیل باشید، بهتر است نکات زیر را در حفظ و نگهداری این میراث ارزشمند بدانید.
- گبه دستبافت مستعد بیدخوردگی است. برای همین از قراردادن گبه در مکان مرطوب و تاریک خودداری کنید.
- اگر در مکانهایی زندگی میکنید که کف زمین مرطوب است. کف زمین را با موکت پوشانده و گبه را روی آن قرار دهید.
- روزانه سطح گبه فرش را جارو بزنید. تمیزکردن پرز بلند گبه کاری سخت است و شستن این کفپوش با شویندههای آنزیمی توصیه نمیشود.
- کفپوش گبهای در مجاورت مستقیم آفتاب قرار نگیرد.
- وسایل سنگین روی فرشگبه قرار داده نشود.
گبه در دکوراسیون منزل
یکی از مواردی که موجب شده است گرایش به گبه دستبافت زیاد شود، تغییر ذائقه جامعه در چیدمان منزل است. سادگی، لطافت و کوچک بودن این کفپوش نسبت به فرش دستباف باعث شده است استفاده از گبه در چیدمان منزل متداول شود.
گبه در اتاق پذیرایی
گبههای عمله بهترین گزینه برای اتاقهای پذیرایی هستند. یک گبه کوچک 2*1 میان سالن پذیرایی، آراستگی خاصی به فضای محیط میدهد. بهخصوص اینکه نقشمایه گبه رنگ شاد است و ترکیب این کفپوش با مبلمانی که رنگ خنثی دارد موجب طراوت اتمسفر خانه میشود.
گبه در راهرو
قبلتر اشاره شد که گبه در ابعاد مختلفی بافته میشود. یکی از این ابعاد، گبه مستطیلی راهرویی است که معمولاً در ابعاد 50*150 یا 75*200 سانتیمتر بافته میشود. اگر قصد دارید از این بافتها استفاده کنید بهترین نقشمایه، طرح راهراه گبه فارس است. پرداخت نور آفتابی بر روی این طرح جلوه خاصی به راهرو ورودی هر منزل یا محیط کار میدهد.
گبه در اتاقخواب
استفاده از گبه در اتاقخواب کاملاً بسته به سلیقه شما دارد. کافی است به گنجینه گبه دستبافت فرش آنلاین نگاه کنید تا طرح مناسب خود را انتخاب کنید. استفاده از طرحهای مدرن میتواند انتخاب خوبی برای اتاقخواب باشد.
گبه در آشپزخانه
برای چیدمان آشپزخانه، استفاده از گبههای 2 متری گزینه مناسبی به نظر میرسد. تنها یک نکته را نباید فراموش کرد. گبه دستبافت فارس از الیاف پشم گوسفند تهیه شده است و بهشدت اشتعالزاست. پس مواظب پرتکردن کبریت یا گذاشتن قابلمه داغ روی آن باشید.
گبه بهعنوان کالای تزئینی
یکی از مواردی که باعث شده است فروش گبه دستبافت فارس در جهان افزیش پیدا کند، خاصیت تزئینی این گبه است. امروزه بسیاری از منازل اروپایی گبههای کوچک قشقایی را به عنوان یک قاب دیواری استفاده میکنند. شما نیز میتوانید از این خصوصیت گبه برای زیبایی منازل خود بهره ببرید.
مشخصات و ویژگیهای گبههای فرش آنلاین
شاید شما به دنبال این باشید تا برای منزل یا خانه خود یک گبه دستباف خریداری کنید. توصیه ما به شما خرید از فرشآنلاین است. دلیل این چرایی در سه گزینه مشخص میشود.
- تمام گبههای موجود در فرشآنلاین بافته شده توسط بافندگان استان فارس است. یعنی بهترین بافندگان حال حاضر ایران.
- طرح و رنگ گبهها به طور کامل در سایت مشخص شده است. کافی است شما روی یک گلیم کلیک کنید تا کلکسیونی از عکسهای گبههای فارس را مشاهده کنید. تصویر پشت فرش دستبافت گبهای، کناره دوخته شده و جانمایی در منزل، در سایت فرشآنلاین مشخص است. حتی برای راحتی خریدار، طرح گل گبه به طور واضح عکاسی شده است.
- برای آنکه خریدار مطمئن شود که بهجای گبه، گلیم خریداری نمیکند. گلیمهای موجود در فرشآنلاین در یک دستهبندی جداگانه عرضه شده است.
- نوشتن مشخصات محصول به طور کامل از دیگر افتخارات فرش آنلاین است. نوع رنگرزی، رجشمار، ضخامت و حتی وزن محصول از جمله مشخصاتی است که خریدار در زمان انتخاب محصول با آن مواجه است.
ما در فرشآنلاین افتخار میکنیم، گبه ایرانی را با بهترین قیمت به خریدار عرضه میکنیم. ما هیچ اطلاعاتی را از مشتری پنهان نمیکنیم تا خریدار مطمئن شود که بهترین انتخاب گبه فارس را تنها در فرشآنلاین میتواند جستجو کند.