زنان استارتاپی
مطلبی که در ادامه خواهید خواند، با همین عنوان یعنی زنان استارتاپی… در هفته نامه شنبه به تاریخ ۱۷ تیر ۱۳۹۶ چاپ شده است. در این مطلب با برخی از بانوان بنیانگذارکسب و کارهای موفق اینترنتی مصاحبه شده است، از جمله خانم آرزو خسروی یکی از بنیانگذاران وب سایت فرش آنلاین که اولین و بزرگترین وب سایت فروش فرش در کشور و خاور میانه می باشد.
در بازار فرش اصلا قبول نمی‌کردند که یک زن برای صحبت جلو برود و مذاکره بکند اما بعد از گذشت پنج سال دیگر پذیرفته‌اند. حتی تا سال گذشته هم فروشندگان فرش ترجیح می‌دادند با همسرم مذاکره کنند تا اینکه بخواهند به یک زن جواب بدهند. البته میزان فروش‌شان و بازخوردی که از فروش گرفتند، باعث شد که دیگر برای‌شان مهم نباشد چه کسی از فرش آنلاین با آنها مذاکره می‌کند. اما این اتفاق در یک فرایند ۵ ساله رخ داد…
آیا وجود چنین گزاره‌هایی که مشروح‌شان را در گزارش این میزگرد می‌خوانید، موجب شده تا اکوسیستم استارت‌آپی ایران مردمحور شود چون زنان را در بازار کار کمتر می‌پذیرند؟ تعداد اندک زنان بنیانگذار استارت‌آپ در اکوسیستم ایران می‌تواند دلیلی بر این مدعا باشد یا باید ریشه این مسئله را در موانعی جست که کماکان در ساختارهای اجتماعی جامعه ایران وجود دارند؟ مسائلی از این دست و پرسش‌هایی چون زنان صاحب استارت‌آپ چند درصد از مالکیت کسب‌وکارشان را در اختیار دارند، برای افزایش حضور زنان در حوزه‌های کارآفرینی چه باید کرد، چرا جامعه ایران مشوق زنان برای راه‌اندازی کسب‌وکار شخصی نیست؟ بنیانگذاران جوان استارت‌آپ‌ها در لایه‌های کسب‌وکارشان با چه مسائل و مشکلاتی دست به گریبان هستند؟موضوع میزگرد این شماره بوده است. میزگردی با حضور تبسم لطیفی بنیانگذار مامان‌پز، آرزو خسروی بنیانگذار فرش‌آنلاین، فرناز ولوی هم‌بنیانگذار ایزی‌پز و نرگس شایق بنیانگذار آرانیک.
چرا تعداد زنان در اکوسیستم استارت‌آپی ایران اندک است؟ اگر این فرض را بپذیریم که بدنه مدیریتی جامعه جایگاه چندانی برای زنان در نظر نمی‌گیرد، چرا در حوزه استارت‌آپی که زنان می‌توانند افسار همه‌جانبه کار را در اختیار داشته باشند، حضورشان همچنان کمرنگ است؟
لطیفی: بستگی دارد از چه زاویه‌ای نگاه کنیم. به لحاظ تعداد بنیانگذاران، تعداد خانم‌ها کمتر است اما کارمندان اکوسیستم اغلب زنان هستند. تعداد کم زنان بنیانگذار هم من فکر می‌کنم به دلیل کمتر‌ریسک‌پذیربودن زنان است.
خسروی: ساختارهای ذهنی زنان به این صورت شکل گرفته و خانواده و جامعه در آن نقش مهمی ایفا می‌کنند. در خانواده‌های ایرانی دختران را برای خلاق‌بودن و کارآفرین‌شدن تربیت نمی‌کنند. من خودم ۲۰ ساله بودم که به دفتر سازمان ملل رفتم و این تجربه برای من خیلی بزرگ بود. در آنجا اگر به جای یک نقطه، ویرگول بگذارید، جریمه سنگینی می‌شوید چون تیم ویژن دارد. همین تجارب را الان به کارمندان فرش‌آنلاین هم منتقل می‌کنم.
ولوی: البته ما وقتی می‌خواهیم تجارب خودمان را به کارمندان‌مان منتقل کنیم اغلب با جبهه‌گیری‌شان مواجه شویم و ما را متهم می‌کنند که اشتباه می‌کنیم و روش‌مان غلط است؛ یعنی جامعه به نوعی رفتار کرده که زنان را در محیطی به زعم خودشان امن قرار دهد.
- به نظر می‌رسد که رسانه‌های جمعی هم چنین زنانی را ترویج می‌کنند. زنان کمتر خطرپذیر، زنان متمایل به کارمندبودن؛ به‌طور کلی کارآفرینی تنها در سال‌های اخیر است که بین خانم‌ها کمی جاافتاده و پیش رفته است.
خسروی: بله رسانه‌های صوتی و تصویری زن کارآفرین را ترویج نمی‌کنند اما هر شرایط سیاسی و اجتماعی که بر جامعه حاکم باشد، باز هم زنان رفته‌رفته راه خود را باز می‌کنند. یعنی نسل‌های آینده شاید اصلا چاره‌ای جز کارآفرین بودن نداشته باشند. افرادی مانند ما هم که در همین شرایط وارد حوزه کارآفرینی شده‌ایم، می‌دانستیم چه شرایطی وجود دارد. با این حال وارد حوزه کارآفرینی شده‌ایم و سختی‌هایش را هم به جان خریده‌ایم و البته به نظر من مهم است که ما زنان نقش حمایتی از حضور زنان در حوزه کارآفرینی داشته باشیم و به تعبیری زنجیره کارآفرینی تشکیل دهیم.
بحث‌مان را می‌توانیم با مهم‌ترین دغدغه‌های امروز هر یک از شما به عنوان بنیانگذاران استارت‌آپ ادامه بدهیم.
- صحبت دیگری که مطرح می‌شود این است که کارمندان شرکت‌های استارت‌آپی نمی‌توانند به شغل‌شان به‌عنوان یک شغل پایدار نگاه کنند و مثلا اغلب بیمه نمی‌شوند. چقدر این صحبت‌ها را قبول دارید؟
لطیفی: ما یک سال و نیم اول اصلا بیمه نداشتیم، چون اصلا شرکتی نداشتیم. بچه‌هایی که در ابتدا با خود ما کار می‌کردند، بیشتر از روی مرام و معرفت همکاری می‌کردند و اصولا ماهیت استارت‌آپ ایجاد می‌کند که بعد از گذشت چندین ماه و حتی یک سال، سر و شکل می‌گیرد و بعد از آن می‌تواند برای پرداخت بیمه و مالیات اقدام کند. اینکه ما در بدو شروع یک کسب‌وکار به دست چند جوان، از آنها چنین انتظاراتی داشته باشیم، بیشتر ایجاد مانع برای کارآفرینی است و هیچ کمکی به این حوزه نمی‌کند بلکه بیشتر افراد را دلسرد می‌کند. الان ما به دنبال دریافت کد اقتصادی هستیم که بتوانیم مالیات پرداخت کنیم، اما گرفتن همین هم پروسه‌ای زمان‌بر است و به‌راحتی دریافت نمی‌شود و با هزار زحمت همراه است. از طرفی استارت‌آپ‌ها را متهم می‌کنند که چرا مالیات نمی‌پردازید. در مورد ارزش افزوده هم همین داستان دقیقا برای مامان‌پز اتفاق افتاد. چون تا مدت‌ها گواهی را نمی‌دادند اما ما مشمول بودیم. یعنی ما از ۱/۱/۹۵ مشمول پرداخت مالیات بودیم اما گواهی نداشتیم ولی به ما می‌گفتند که باید مالیات را از مشتری بگیرید. از مشتری هم که می‌خواستیم مالیات بدهد، می‌گفت شما که گواهی ندارید. حق هم با مشتری بود. به همین دلیل ما دو ماه مالیات را از جیب خودمان پرداخت کردیم.
خسروی: مالیات برای فرش آنلاین هم از جمله مشکلات بوده. ما از کارخانجات فرش، کالا میگیریم و به صورت اتوماتیک ۹درصد مالیات می‌پردازیم اما سازمان امور مالیاتی خواهان این است که ۹درصد مالیات اضافه هم از مشتری بگیریم. با این اوضاع نرخ کالا برای مصرف‌کننده بالا می‌رود و قدرت خریدش کاهش می‌یابد و مهم‌تر اینکه قدرت رقابت در بازار از فرش آنلاین گرفته می‌شود. در حالی که باید ما را هم مانند یک فروشگاه فیزیکی حساب کنند. چرا ما باید دوبار برای یک کالا مالیات بپردازیم؟!
- داشتن استارت‌آپ با تشکیل زندگی مشترک تناقض دارد؟
خسروی: خود من تا آخرین روزهای قبل از به دنیا آمدن فرزندم هم به فرش‌آنلاین می‌پرداختم و بعد از به دنیا آمدنش هم سریع به کارم برگشتم. یعنی تناقضی نمی‌بینم اما شاید دیدگاه سنتی ایجاب می‌کند که چنین نگاهی به زنان بنیانگذار وجود داشته باشد ولی باز هم این خود زنان هستند که می‌توانند با به درستی ایفاکردن نقش‌شان به‌عنوان بنیانگذار، دیدگاه‌ها را عوض کنند.
- خانم خسروی، به یاد دارم که در گفت‌وگویی که قبلا با شما داشتم می‌گفتید که اگر همسرتان نبود، در بازار فرش به شما فرش نمی‌دادند و اصلا جدی‌تان نمی‌گرفتند؟
خسروی: بله درست است و البته ساختار بسیار سنتی بازار فرش هم در این میان دخیل بود. حتی خیلی‌ها به من می‌گفتند چطور جرأت کرده‌ای وارد بازار فرش بشوی؟!
در بازار فرش اصلا قبول نمی‌کردند که یک زن برای صحبت جلو برود و مذاکره بکند. اما بعد از گذشت پنج سال دیگر پذیرفته‌اند. حتی تا سال گذشته هم فروشندگان فرش ترجیح می‌دادند با همسرم مذاکره کنند تا اینکه بخواهند به یک زن جواب بدهند. البته میزان فروش‌شان و بازخوردی که از فروش گرفتند، باعث شد که دیگر برای‌شان مهم نباشد چه کسی از فرش آنلاین با آنها مذاکره می‌کند. اما این اتفاق در یک فرایند ۵ ساله رخ داد.
- میزان مالکیت زنان بنیانگذار هم همیشه یک سوال جدی بوده است. برای شما این موضوع به چه صورت است؟
شایق: از لحاظ حقوقی ۷۰درصد آرانیک مال من است و مدیرعامل هم هستم و تصمیم‌گیری‌ها با من و همسرم است.
ولوی: تقسیم کار ما به این صورت است که بخش فنی و استراتژیک را همکارم بر عهده دارد و کلیه کارهای اجرایی بر عهده من است. از سهام ایزی‌پز هم هر کدام ۵۰درصد در اختیار داریم.
لطیفی: من مدیرعامل مامان‌پز هستم و ۵۰درصد از شرکت مال من است.
خسروی: ۶۰درصد فرش آنلاین در اختیار من است و در نهایت من مدیرعامل هم هستم. البته مسائل مربوط به استراتژی‌های بازاریابی و فروش بر عهده من است اما همه تصمیم‌ها را من و همسرم با هم میگیریم.
منبع: روزنامه شنبه
http://l1l.ir/1xdn
