در مورد چله فرش چه می دانید؟

چله کشی چیست؟

از مهمترین مراحل بافت فرش می توان به چله کشی اشاره کرد. در اصل چله کشی قبل از شروع بافت گره ها بر زمینه آماده انجام می شود. چله کشی به روش ها گوناگونی صورت می گیرد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که برای یک بافت ایده آل و صحیح ، حتما باید چله کشی به صورت درست و اصولی انجام شده باشد. استادکاری که چله کشی می نماید، با استفاده از نقشه فرش مشخص می کند که فرش دقیقا به چند تار نیاز دارد.

سپس با ابزارهای خاص این کار اعم از: دفتین، آچار، مداد، متر و دار و….شروع می کند به چله کشی بر روی دارد. از جمله روش های چله کشی فارسی و ترکی است که هر یک خصوصیات ویژه خود را دارد. اما در نهایت هر روشی انتخاب شود، باید نخ های چله یا همان تار به صورت درست و اصولی بر دار نصب شوند. چله را از جنس پشم یا ابریشم و پنبه انتخاب می کنند. وظیفه آن نگهداشتن گره ها بر روی زمینه است

پس به طور خلاصه نخ هایی که به موازات هم و با قدرت کششی مساوی در جهت طولی بر روی دار قالی قرار می گیرند چله گفته. و به عمل قرار دادن این نخ های چله بر روی دار قالی، چله کشی گفته می شود. قبل از شروع به بافت قالی شما باید یک دار تهیه و بر روی آن چله کشی کنید. در واقع ما در این فرایند تارهایی را، بروی دار قالی می بندیم و محکم می کنیم تا بتوانیم گره های خود را بروی آن تارها زده و رج و گره زدن را پیش ببریم.

انواع چله کشی

ما سه نوع چله کشی داریم. اول چله کشی ترکی، دوم چله کشی فارسی و نوع سوم تلفیقی است از دو نوع قبلی. این سه نوع چله کشی در ایران مرسوم بوده و همه فرش ها به این سه روش چله کشی می شوند.

چله کشی ترکی

این نوع چله کشی توسط دو نفر و مستقیما بر روی دار انجام می شود. ناگفته نماند که این کار نیاز به دقت و تمرکز فراوان دارد. در شروع کار دو تار موازی به صورت عرضی بر روی دار بسته می شود. توجه داشته باشید که عرض این تارها بیشتر از دار است. تا در هنگام گره زدن مشکلی ایجاد نشود. به این تارهای عرضی زهواره گفته می شود.

در این مرحله با توجه به زوج و یا فرد بودن شیرازه، چله را از زیر و روی زهوار رد می کنند. این کار به تعداد تارها صورت می گیرد. یعنی یک نفر چله را از زیر و یا رو رد کرده و به نفر دوم در سمت دیگر می سپارد. نفر دوم پس از رد کردن تار دوباره آن را به نفر اول برمی گرداند. تکرار این کار نخ های تار یا همان چله را به ترتیب در کنار یکدیگر و موازی قرار می دهد. کشش نخ حتما باید یکسان و هم اندازه باشد. در چله کشی ترکی بافنده در نهایت تسلط بیشتری حین بافت دارد، چرا که چله کشی منظم و دقیق است.

چله کشی فارسی

چله کشی فارسی اول روی زمین کشیده و سپس روی دار منتقل می شود. در این کار ابتدا سه میله با قطر حدودی یک و نیم سانت و طول یک متر را روی زمین قرار داده. و نخ چله را یک متر اضافه تر از طول مورد نیاز در نظر می گیرند. حول این میله ها چله کشی بر روی زمین انجام می گیرد. به این شکل که سه میله را با فاصله یک و سه متر قرار داده و تار را دور اولی گره می زنند. از زیر دومی رد کرده و سومی را دور میزند. در برگشت اما از میله 2 و زیر میله 1 عبور می کند.

کشش تار در چله کشی فارسی کمتر از نوع ترکی می باشد. و بعد از چله کشی هم، تسمه مهار را درجای خود و به طرف پایین و زیر دار هدایت و در جای خود محکم می کنند. پس از این مرحله نخی را که به یکی از ستون های دار محکم کرده اند.  با کمک قلاب تارها زیر را یک در میان به جلو می آورند. و نخ چند لا که قبلا آماده شده از میان آن عبور داده می دهند. چوب هاف در جای خود قرار می گیرد و این چوب هاف است که باعث ضربدری در تارها می شود. در این نوع چله کشی بر خلاف دارهای ترکی چله های اضافی متناسب با طول قالی در روی سر دار گره می خورند و جمع می شوند تا بعدا استفاده شوند.

 نخ های مورد استفاده در چله کشی

نخ تار یا چله باید استحکام و دوام زیادی داشته. و در عین حال مقاومت بالایی در مقابل کشش هم داشته باشد. نخ های مورد استفاده برای چله کشی غالبا از الیاف طبیعی مثل پنبه، پشم و ابریشم است. معمولا با توجه به نقشه و رجشمار فرش، نخ های ضخیم و باریک برای چله کشی استفاده می شود. قطر تار چله بسته به رج شمار فرش تغییر می کند. مثلا برای رجشمار 50 از نخ چله 9 لا استفاده می شود. و برای رجشمار 45 هم از نخ چله 12 لا استفاده می کنند. لا همان واحد شمارش قطر تار است. انواع نخ چله از تعداد مشخصی نخ یک لای نمره 20 به هم تابیده تولید می شود.

فرش چله ابریشم

انواع فرش‌هایی که چله‌کشی آنها با نخ ابریشم انجام می شود را فرش چله ابریشم می نامند. فرش چله ابریشم را همه کسانی که اهل هنر زیبای فرش بافی هستند. و همین طور علاقمندان به فرش‌های خاص و گرانبها می‌شناسند. چله ابریشم در واقع از نخ های ابریشم که نازک و بسیار مقاوم هستند تشکیل شده است. نازکی و براق بودن نخ ابریشم فرش هایی با ظرافت و چشم نواز تولید و ارائه می نماید. بیشترین کاربرد چله ابریشم برای طرح های ریزبافت و خاص می باشد. چله پشم به هر رنگی در می آید در حالی که چله ابریشم طلایی است.

چله فرش از جنس نخ پیچ و تابدار و هم چنین بسیار محکمی است. که  گره‌های فرش بر روی آن زده می‌شوند. این اسکلت که بار اصلی بافت فرش را تحمل می‌کند، تعیین کننده دوام و مقاومت فرش بوده و جنس آن در طول عمر فرش بسیار موثر است.

در چله ابریشم درست است که تارها بسیار نازک هستند اما به همان نسبت محکم و بادوام می باشند. چله ابریشم مخصوص بافت فرش های هنری و دکوراتیو است چرا که بافت ظریف، بادوام و خیره کننده ای دارد. غالبا از چله ابریشم برای بافت تابلو فرش ها استفاده می کنند.

چله ابریشمی با تارهایی به رنگ طلایی و براق تهیه می‌شود. و نقش زیادی در بازتاب نور روی گره‌های فرش دارد. در نتیجه و با توجه به رنگ متفاوت تار، فرش های بافته شده جلوه و جذابیت خاصی دارند. این فرش ها جذاب، براق، لطیف و چشم نواز هستند. بافته های چله ابریشم بسیار خاص و لوکس می باشند. از این رو باید در مکان هایی که رفت و آمد کم است استفاده شوند . چله ابریشم دارای درجه بندی می باشد که نوع درجه 1 آن در تبریز تولید می شود. ابریشم درجه 1 بسیار نرم و همین طور مقاوم است و نیز در حین چله کشی و دفه زدن هم پاره نمی شود .

فرش چله پشم

پشم از گوسفندان چیده شده و با روش‌های ریسندگی متفاوت و متنوع تبدیل به نخ می‌شود. و این نخ در فرش بافی مورد استفاده واقع می شود. در گذشته‌ از نخ‌های پشمی با توجه به دوام و استحکام بالای این نخ ها در برابر گرما و رطوبت و همین طور طول عمر بالا و قابل دسترس بودن بیشتر مورد استفاده قرار می گرفتند. و امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرند. پشم را در فصل های پشم چینی از گوسفندان تهیه می نمایند.

برای دیدن انواع مدل های فرش دستباف در فروشگاه فرش آنلاین و خرید فرش دستباف کلیک نمایید.

مقایسه چله ابریشم و چله پشم

ابتدائا باید بگوییم که نوع چله از همان آغاز کار براساس نقشه فرش، رجشمار، ظرافت و نوع فرش است که انتخاب می شود. بنابراین نمی توان برای هر نقشه و هر فرشی گفت چله ابریشم یا چله پشمی باشد. آنچه اهمیت دارد این است که هر دو این نخ ها از ملزومات بافت فرش هستند و در جای خود استفاده می شوند. هر چند امروزه از چله پشم کمتر استفاده می شود.

چله پشم و چله ابریشم هرکدام مزایایی خاص خود را دارند. از تفاوت های عمده چله ابریشم با چله پشم می توان به این مورد اشاره کرد که فرش‌های بافته‌شده با چله ابریشم از آنجا که ظرافت خاصی دارند. و دکوارتیو هستند بیشتر، پس بهتر است که در بخش های کم رفت و آمد خانه‌ها پهن شوند. چرا که این فرش ها گرانبها تر، نرم تر و براق تر از انواع فرش های چله پشمی هستند.

فرش‌های چله پشم، ضخامت بیشتری داشته و زبرتر هستند. بنابراین استفاده از آنها در نقاط پر رفت و آمد ممانعتی ندارد. البته این امر قطعی نیست. و گاهی فرش های چله پشمی بسیار نفیس هستند. مانند انواعی که از از پشم نژادهای گوسفندان معروف ایرانی تولید شده اند: مانند پشم گوسفند کردی، بختیاری، افشاری و یا بلوچی. این پشم ها اعلا و گرانبها بوده. و بنابراین در صورت کاربرد به عنوان چله یا همان تار فرش آن فرش را ارزنده می نمایند. و این به دلیل دوام بالا، سفت و محکم و همین طور درخشان بودن آنهاست.

یکی از مزایای فرش چله پشمی قابلیت بیشتر آن در حفظ گرما و عایق دمایی بودن آن است. بنابراین در بیشتر مناطق سرد از فرش های چله پشمی به دلیل گرم تر بودن استقبال شده است. همچنین باید به توانایی بالای فرش‌های پشمی در حفظ سلامتی، مانند تسکین دردها ، یا بهبود گردش خون بدن ، خواب راحت هم اشاره نمود که از دلایل محبوبیت این نوع فرش است.

از شباهت های فرش چله ابریشم و چله پشم این است که هردو از طبیعت آمده و طبیعی هستند!

چله فرش یکی از مهمترین دلایل تفاوت قیمتی در انواع فرش دستباف است. گران ترین فرش های دستباف چله ابریشمی داشته و از ابریشم بافته می شوند. و فرش هایی که از پشم یا ترکیب ابریشم و پشم بافته می شوند غالبا ارزان تر هستند. و این به دلیل آن است که زیبایی، مرغوبیت و کیفیت بالای ابریشم به نسبت پشم است. به علاوه این که فرش های ابریشمی طول عمر طولانی تری دارند.

انتخاب نوع چله

با در نظر گرفتن رجشمار فرش، نقشه و لطافت بافت و همین طور نوع استفاده باید اقدام به انتخاب چله مورد نظر نمود. مثلا برای بافت انواع تابلو فرش یا فرش های دکوراتیو و زینتی از چله ابریشم استفاده می شود. اگر هدف استفاده از فرش برای زیر پا در یک مکان عمومی باشد یا جایی که رفت و آمد زیاد است چله پشم گزینه مناسب تری خواهد بود. باید بدانید به دنبال چه نوع استفاده و با چه رجشماری هستید. مثلا نمی توانید از یک فرش ابریشم نازک با رجشمار بالا در مکان های سرد استفاده کنید چون عایق گرما نیست و ضخیم هم نیست. امروزه به دلیل گران قیمت بودن ابریشم کمتر از آن به عنوان چله فرش استفاده می شود.