استان کرمان یکی از بزرگ ترین استان های ایران است که در جنوب شرق کشور واقع شده است. کرمان از استان‌های مهم و تاریخی ایران نیز به شمار می‌رود. فرش، گلیم، جاجیم و …از محصولات دستباف استان کرمان است. کرمان سابقه طولانی در صنعت قالی بافی دارد، اما هیچ مدرکی دال بر وجود این صنعت قبل از قرن دهم هجری در این شهر وجود ندارد.
البته به دلیل عظمت و شکوه فرش در دوره معنوی کرمان، پژوهشگران گذشته ای بسیار دور را برای فرش این استان تخمین زده اند. بر اساس برخی اسناد، کرمان یکی از مراکز اصلی قالی بافی در قرن هفدهم بوده است و در اواخر قرن نوزدهم که قالی بافی در ایران رونق گرفت، کرمان بار دیگر خود را به عنوان تولید کننده یکی از فاخرترین فرش های ایرانی معرفی کرد. فرش کرمان در سال های اخیر مانند سایر مناطق قالی بافی کشور روند افولی داشته و دیگر عظمت سابق را ندارد.
فرش‌های کرمان به دلیل طرح‌های متنوع، رنگ های گیرا، استفاده از رنگ و همچنین الیاف طبیعی، استحکام، دوام و نیز مقاومت بالا در برابر سایش و همچنین به دلیل ترکیب رنگ‌های جذاب و حرفه ای مورد توجه قرار می‌گیرند. در تولید معمولی از یک گره نامتقارن روی پایه های پنبه ای استفاده می شود، اما در برخی موارد ممکن است شامل ابریشم یا قسمتی از ابریشم یا پایه های ابریشمی با پرزهای پشمی باشد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
تاریخچه فرش کرمان
کرمان از قرن پانزدهم میلادی مرکز اصلی تولید فرش های مرغوب بوده است. در قرن هفدهم، طراحان کرمان در اوج هنر طراحی خود بودند. و تکنیک‌های بافندگی آنها بسیار پیچیده بود. به قدری که مشابه آن در سایر مناطق ایران دیده نمی‌شود. به عنوان مثال، بافندگان یاد گرفته بودند که بافندگی خود را به گونه ای تغییر دهند. که تارهای پنبه ای در دو سطح متفاوت قرار گیرند. برخی از پودهای پشمی را محکم و برخی دیگر را سینوسی می‌گذاشتند. به این ترتیب سطحی موج‌دار وقابل تشخیص را به فرش می‌دادند.
فرش دستباف کرمان فرشی ایرانی است که به دلیل تلفیق موفق طرح و رنگ و داشتن ترکیب رنگی متنوع در جهان شهرت دارد و در ادبیات فارسی نمونه های زیادی در ستایش آن وجود دارد. در قرن هجدهم، برخی از نویسندگان، فرش‌های کرمان را بهترین فرش‌های ایرانی می‌دانستند،که تا حدودی به دلیل کیفیت بالای پشم این منطقه بوده است.
در قرن نوزدهم، شهر کرمان دارای سابقه طولانی کارگاه‌های شهری، پشم‌های بسیار ظریف، بافندگان چیره دست و شهرت برتر هنری طرح‌هایش بود.
برای خرید فرش دستباف و یا انواع فرش ماشینی وارد فروشگاه فرش آنلاین شوید.
طرح و نقش فرش کرمان
فرش های دستباف کرمان را می توان در زمره فرش های طبیعت گرا و پر کار دانست. استفاده کامل از نقش و نگارهای ریز ایرانی در سراسر فرش مرسوم است. افشان و… که طرح گلدان معروف است،که یکی از شاهکارهای فرش دوره صفویه است. همچنین طرح های متنوع گل بخش مهمی از نقوش منطقه کرمان را به خود اختصاص داده است. که کاملا برگرفته از سایر هنرهای ایرانی می باشد.
به دلیل تقاضای بسیار زیاد برای فرش تولیدی کرمان و تعداد بسیار بالای طرفدران این فرش، تنوع شگفت انگیزی از سبک ها و طرح ها به وجود آمد. بسیاری از قالی‌های کرمان به صراحت برای سفارش دهندگان غربی بافته می‌شد. و برخی هم برای مصرف‌کنندگان داخلی با سلیقه‌های بسیار متفاوت.
گل سرخ محبوب‌ترین نقوش در طرح‌های قالی کرمان به‌ویژه در قالی‌های «سبزیکار راور» و «گل سرخی» است. از دیگر نقوش معروف «قاب قرانی»، «ستونی»، «قابی»، «خشتی»، «سرام آتیه»، «جنگلی»، «شکارگاه» و «لچک ترنج» است. فرش‌های عتیقه کرمان غالباً از حاشیه نقوش ترنج با حاشیه باریک استفاده کرده اند. نقوش گل‌هایی که در قرن نوزدهم در قالی‌های کرمان بافته شده‌اند، برگرفته از نقوش شال‌های کرمانی است که در این زمان در کرمان نیز بافته می‌شد.
گونه‌ای متمایز از قالی‌های کرمان، راور کرمان است. این فرش‌ها در روستای راور در کنار شهر کرمان در منطقه شمالی تولید می‌شوند و به‌ویژه به دلیل بافت ظریف و طرح‌های شیک و کلاسیک برگرفته از قالب‌های سراسری و ترنج مرکزی شهرت دارند. اکثر فرش‌های راور کرمان دارای امضای بافنده یا شخصی است که فرش برای او بافته شده است.
فرش آنتیک ایران
فرش‌های گلدانی، نوعی متمامیز از قالی های کرمان و مربوط به قرن‌های 16 و 17 میلادی است. با طرحی از گل‌های طرح‌دار با گلدان‌هایی که در سرتاسر طول فرش قرار گرفته‌اند، مشخص می‌شود.
فرش‌های کرمان قرن هجدهم و بعداً اغلب از طرح های خشتی استفاده می‌کنند. یک تصویر قابل توجه از این مدل ، فرشی است که متعلق به ویلیام موریس است. که اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت به نمایش گذاشته شده است. بعدها انواع و اقسام طرح ها از جمله طرح های بزرگ فیگوراتیو در کرمان تولید شد. موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن دارای فرشی از کرمان مربوط به سال 1909 با طرحی کپی از نقاشی هنرمند فرانسوی قرن 18 است.
قالی‌های مدرن کرمان که برای بازارهای غربی بافته می‌شوند. اغلب دارای رنگ‌های ملایم و روشن مانند کهربایی، صورتی و آبی مایل به خاکستری هستند. آنها ممکن است از الگوهای غربی، مانند راه راه و نقوش تکراری مختلف، و همچنین تم های سنتی تر گلدان و باغ، اشکال حیوانات، و طرح های تصویری استفاده کنند.
رنگ فرش کرمان
فرآیند رنگرزی فرش کرمان قبل از ریسندگی انجام می شود. و به این ترتیب، امکان رنگ یکنواخت را فراهم می آورد. رنگ های فرش کرمان به همان اندازه که متنوع است درخشان است. رنگ ها می توانند از صدفی، آبی و سرخابی تا رنگ های طلایی و زعفرانی متفاوت باشند.
به طور متوسط بین 15 تا 20 رنگ در فرش دستباف کرمان استفاده می شود که رنگ های نزدیک به طبیعت این فرش ها را از فرش های مناطق دیگر متمایز می کند. از مهم ترین رنگ های کنونی فرش دستباف کرمان می توان به رنگ های لاکی تیره و روشن، بژ، مسی، عناب، آبی تیره و روشن، زرشکی، صورتی، سبز تیره و روشن و … اشاره نمود.
لازم به ذکر است که رنگ غالب قالی‌های کرمان معمولاً قرمز تند است. که در ترکیب با رنگ‌هایی مانند بژ، ملایم تر می شود. علاوه بر این، اغلب یک ترنج در وسط فرش ها وجود دارد که با نقش های گل شاه عباسی و …در بر گرفته شده است. بنابراین طرح به فرش جانی رنگارنگ می بخشد. پرز از پشم گوسفند مرغوب و تار و پود معمولاً از پنبه تشکیل شده است. از نظر تراکم گره، فرش‌های کرمان در مقایسه با سایر فرش‌های ایرانی (با 160000 گره در متر مربع) از تراکم نسبتا بالا و حد میانی برخوردار هستند.
ویژگی های فرش کرمان
فرش و قالی های دستباف شهر کرمان غالبا با گره نامتقارن بافته می‌شوند. اما در برخی از اقوام مانند افشار، قالی‌بافی ممکن است با گره ترکی انجام دهند. در فرش دستباف کرمان از پشم به عنوان پرز و پنبه برای تار و پود و ابریشم در قالی بافی به ندرت دیده می شود. همچنین فرش دستباف کرمان در ابعاد مختلف تولید می شود.
استفاده از دارهای عمودی از دیگر ویژگی های فرش دستباف کرمان است. از تولیدکنندگان بزرگ قدیمی فرش دستباف کرمان می توان به: احمد یزدان پناه معروف به دیلمقانی، محمد ارجمند کرمانی ملقب به سلطان فرش کرمان، برادران رشید فرخی، برادران اژدری و…
ابوالهادی، فتحی، نصیری و وزیری نیز مهمترین تولیدکنندگان فعلی فرش شهری در استان کرمان هستند.
راور یکی از مهمترین مناطق قالی بافی در استان کرمان است که علیرغم تولید کم، از نظر کیفیت بافت فرش بسیار حائز اهمیت است و قالی های آن در بازارهای داخلی و خارجی بسیار معروف است، به طوری که بسیاری یکی از بهترین فرش های دستباف کرمان به فرش راور معروف است. رفسنجان، سیرجان و شهربابک از دیگر منطقه های قالی بافی استان کرمان هستند.
چه چیز فرش دستباف ایران را خاص و متمایز می کند
فرش‌های دستبافت ایرانی که به دلیل زیبایی و کیفیت شگفت‌انگیزشان شناخته می‌شوند، مدت‌هاست که مورد احترام کارشناسان آثار باستانی و علاقمندان جهانی قرار داند. اما واقعا چه چیزی این فرش ها را از فرش های تولید انبوه متمایز می کند؟ خیلی چیزها! تاریخچه مختصری که به بیش از 2500 سال قبل برمی‌گردد.
داستان این فرش‌ها را می‌توان به دوران پادشاهی باستانی ایران منتصب دانست. کوروش کبیر احتمالاً پس از فتح بابل در سال 539 قبل از میلاد، هنر قالی‌بافی را در ایران مرسوم کرد. بیش از 2500 سال است که این قالی‌ها – و مردمی که آنها را می بافند – به عنوان دارایی ارزشمندی برای فرهنگ و جامعه ایران بوده‌اند.
امروزه صنعت فرش مدرن همچنان در ایران نقش بسزایی دارد. با این حال، مبارزات زیادی وجود داشته است. در سال 2010، ایالات متحده واردات اقلام ساخت ایران را ممنوع کرد. این به نوبه خود باعث افزایش قیمت فرش در ایالات متحده شده است.
بسیاری از خریداران این سوال را مطرح می کنند. که آیا هزینه کردن برای یک فرش ایرانی آنتیک یا جدید برایشان توجیه اقتصادی دارد؟ با این حال، انتخاب فرش دستبافت ایرانی نسبت به فرش ماشینی مزایای زیادی دارد. قالی‌های ایرانی که با دست بافته می‌شوند. گواهی بر توانایی و خلاقیت صنعتگرانی است که آنها را می بافند. مهارت های مورد استفاده در بافت این قالی ها نسل به نسل منتقل شده است. همان طور که هر بافنده متفاوت است، هر فرش دستباف هم منحصر به فرد است.
فرش ها نه تنها کف پوش هستند بلکه آثار هنری هستند. فرش های ایرانی که به دلیل رنگ های غنی و طرح های جالب خود شهرت دارند. به جای مواد مصنوعی، با پشم، ابریشم و رنگ های گیاهی کاملاً طبیعی بافته می شوند. زیبایی آنها و تأثیری که بر خانه شما خواهد گذاشت، غیر قابل انکار است. فرش های ایرانی به دلیل بافت پر زحمتشان از نظر کیفیت و دوام بسیار مورد توجه هستند. با توجه و مراقبت مناسب، آنها برای نسل ها دوام خواهند آورد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید فرش هر یک از مناطق مختلف ایران در کدام دسته بندی ها قرار می گیرند.
فرش دستباف ایران
بیجار، همدان، اصفهان، کاشان، کاشمر، کرمان ، ملایر، مشهد، نایین، قم، سراب، ساروق، سلطان آباد، تبریز، زنجان.
فرش ایرانی روستایی
آباده، آذربایجان، هریز، جوزان، کرج، قشقایی، سنه.
فرش ایرانی عشایری / قالیچه ایرانی عشایر
قالیچه بختیاری، بلوچی، گبه قوچان، گبه کردی، شیراز و ترکمن.
